Wat Florence ons naliet

Tijdens de Dag van de Verpleging 2022 is het leerzaam om eens even stil te staan bij wat Florence Nightingale (1820-1910) ons allemaal heeft nagelaten. Hoewel het bijna teveel is om op te noemen, springt één object er toch wel uit.

 

Notes on Nursing (1859)  

In 1859 verscheen namelijk van haar hand het boekje ‘Notes on Nursing. What it is and what it is not’. Met deze publicatie vatte Nightingale samen wat zij op dat moment onder ziekenverpleging verstond. Begrippen als verwarming, hygiëne, ventilatie, voedsel en verbedden beschrijft ze dan ook uitvoerig. Dat haar pennenvrucht juist op dat moment verscheen, was niet zo gek. Immers, Florence had in die periode eindelijk een goed beeld gekregen van alles wat met zorg, hygiëne en verpleging te maken had. Ze had een enorme hoeveelheid hygiënische gegevens verzameld van praktisch alle Europese ziekenhuizen. Dit materiaal had ze met behulp van statistische berekeningen omgezet in grafieken, waaronder het inmiddels beroemd geworden taartdiagram ook wel het Rose-diagram genoemd.

Een praktisch handboekje

Zelf was ze inmiddels aardig geschoold als het om ziekenverpleging ging. De theorie had ze opgedaan bij de diaconessen in Duitsland, de vuurdoop voor praktische ervaring had ze ondergaan met haar werk tijdens de Krimoorlog. Bijkomende aanleiding voor het schrijven van ‘Notes on Nursing’ was de enorme behoefte die er aan het eind van de jaren ’60 was aan opgeleide verpleegsters en opleidingsscholen. Al die factoren stimuleerden Nightingale tot het componeren van dit kleine maar praktische handboek. Hoewel het boekje in eerste instantie bedoeld was voor de verpleging van zieken thuis ging de inhoud veel verder dan alleen wat eenvoudige tips voor in de thuisverpleging. ‘Notes on Nursing’ liet voor het eerst in de geschiedenis zien welke handelingen eigenlijk nodig waren voor een deugdelijke verpleging van zieken. Belangrijker nog was het feit dat Nightingale aangaf waarom bepaalde handelingen nodig waren. Dat alles bij elkaar maakt ‘Notes on Nursing’ tot zo’n bijzonder boekje.

De vertaling Over ziekenverpleging (1862)

Notes on Nursing’ was meteen na het verschijnen een groot succes wat leidde tot vertalingen in praktisch alle Europese talen. Eindelijk was er een begrijpelijk handboek over ziekenverpleging op de markt. Ook Nederland bleef niet achter en in 1862 verscheen ‘Over ziekenverpleging. Wat men, om de herstelling te bevorderen, te doen en te vermijden heeft’ in de Nederlandse vertaling van Anne Dorothée van der Tholl (1827-1898), echtgenoot van schrijver Conrad Busken Huet (1826-1886). Hoewel de vertaling volgens de toenmalige medici niet helemaal door de beugel kon, was men wel content met het werkje. Toch bleek al snel dat de behoefte aan zo’n praktische handleiding in Nederland niet zo groot was als elders. De Nederlandse medische ontwikkelingen liepen duidelijk achter bij die in andere landen waar oorlogen en industrialisatie noopten tot modernisering van geneeskundig handelen, met aansluitend moderne verpleging. Grote ziekenhuizen waren hier nog zeldzaam, terwijl die in andere landen als paddestoelen uit de grond schoten. En zo verdween de Nederlandse vertaling van ‘Notes on Nursing’ in de vergetelheid om aan het eind van de 19^de eeuw ingehaald te worden door verpleegkundige handboeken als die van dr. A. N. Nolst Trenité en andere artsen

De herdruk (2005)

Op 12 mei 2005, Dag van de Verpleging, verscheen een nieuwe druk van de Nederlandse variant. ‘Over ziekenverpleging’ kwam na bijna 150 jaar weer beschikbaar voor iedereen die wil weten hoe Florence Nightingale in 1859 over ziekenverpleging dacht. ‘Over ziekenverpleging’ is een exacte herdruk van de oorspronkelijke Nederlandse versie uit 1862, voorzien van een nieuwe inleiding. Een unieke prent van Florence siert de omslag.

Goed nieuws is dat er binnenkort een nieuwe Nederlandse vertaling zal verschijnen van de hand van Rob van der Peet. Dan kunnen we in modern Nederlands lezen hoe Nightingale de verpleging van zieken in de tweede helft van de 19^de eeuw zag.

Wat Florence ons naliet

De nalatenschap van Florence Nightingale is enorm. Haar vele brieven en boeken zijn een inspiratiebron tot op de dag van vandaag.  Ook 12 mei, Dag van de Verpleging, hebben we aan haar te danken. Die dag is immers haar geboortedag. Notes on Nursing, dat kleine boekje, is slechts een van de vele schrijfsels van haar hand. Maar wel een die laat zien hoe zij al in het midden van de 19de eeuw goede verpleging definieerde. Dat boekje moet natuurlijk bij elke verpleegkundige op het nachtkastje liggen.