Florence Nightingale Medaille

Tijdens de 8^ste Internationale Rode Kruis Conferentie te London in 1907 werd het idee geopperd om een speciale medaille uit te reiken als eerbetoon aan Florence Nightingale. Florence Nightingale zelf had zich op dat moment al teruggetrokken uit het openbare leven. Zij stierf in 1910, drie jaar later dus. 

De Florence Nightingale Medaille (1912)

Nightingale ’s overlijden in 1910 kwam als een schok. De meeste mensen dachten dat ze al was overleden. Haar begrafenis in London, waar verpleegsters in uniform massaal aanwezig waren, werd een indrukwekkende gebeurtenis. Direct na haar dood schoten de initiatieven om Nightingale te herdenken als paddenstoelen uit de grond. Ook het Internationale Rode Kruis blies het plan uit 1907 nieuw leven in. Tijdens de 9^de Internationale Rode Kruis Conferentie te Washington in 1912 volgde de officiële instelling van de Florence Nightingale Medaille. Er kwam een fonds ter herinnering aan Florence Nightingale vanwege haar grote inzet om de verzorging van gewonden soldaten te verbeteren. Het doel van het fonds was om de zogenaamde Florence Nightingale Medaille uit te reiken, met bijbehorend diploma in het Frans op perkament. In het ‘Handbook of the International Red Cross and Red Crescent Movement’ wordt de medaille officieel de ‘Florence Nightingale Medal genoemd. Ik gebruik de vertaling.

Eerst 12, dan 36, nu 50 medailles 

In eerste instantie stond in het reglement dat jaarlijks maximaal 12 medailles wereldwijd uitgereikt zouden worden. De toewijzing van de medaille door het Internationale Rode Kruis moest bekend gemaakt worden op 12 mei, de verjaardag van Nightingale. De daadwerkelijke uitreiking in het land van de kandidaat kon dan later plaatsvinden. De medaille mocht uitsluitend toegwezen worden aan gediplomeerd verpleegsters die zich “op werkelijk uitzonderlijke wijze door hare bijzondere toewijding aan zieken of gewonden in tijd van oorlog of in tijd van vrede zouden hebben onderscheiden”. Belangrijk was dat het hierbij ging om gediplomeerde verpleegsters, die ingeschreven stonden bij het Rode Kruis.

Een jaar later, in 1913, volgde nadere uitwerking van het plan. Zo moest de medaille worden uitgereikt door het staatshoofd van het land waarin de winnaar woonde. Kon dat niet, dan reikte de (onder)voorzitter van het Nationale Rode Kruis van dat land de medaille uit. Bovendien moest de uitreiking een feestelijk karakter hebben. Om onbekende reden werd in 1914 besloten de medaille niet jaarlijks maar eens in de twee jaar toe te kennen. Tijdens de Internationale Conferentie in Den Haag in 1928 werd het aantal uit te reiken medailles verhoogd van 12 naar 36 medailles per twee jaar. Tegenwoordig worden wereldwijd maximaal 50 medailles per twee jaar uitgereikt.

Een belangrijke aanpassing op het reglement vond ook plaats tijdens de 15^de Internationale Conferentie in Tokyo. Daar besloot de Commissie dat behalve gediplomeerde verpleegsters “ook als candidaten voor deze hooge decoratie kunnen worden voorgedragen vrijwillige hulpkrachten, ingeschreven bij het Roode Kruis, die in tijd van oorlog of bij massale rampen door hare buitengewone toewijding aan de zieken en gewonden, zich op zeer bijzondere wijze hebben onderscheiden”. Dit besluit, waarvan onduidelijk is waarom het werd geïntroduceerd. zette de deur open voor het uitreiken van de medaille aan niet-verpleegkundigen.

Zo ziet de medaille er uit 

De Florence Nightingale Medaille is 4.5 cm hoog en heeft een ovale vorm. Bij de medaille hoort een kleine draaginsigne. Beide medailles hebben een rood-wit draaglint of baton en zitten in een groen doosje met fluwelen bekleding. Het bovenste deel van de medaille bestaat uit een lauwerkrans in goud en groen met daarbinnen het Kruis van Genève, het Rode Kruis. Het hart van de medaille bestaat uit een zilveren afbeelding van Florence Nightingale met de bekende lamp waarmee ze tijdens Krimoorlog haar rondes deed. Langs de rand staat de tekst: ‘Memoriam Florence Nightingale 1820-1910’. De medaille wordt gedragen op de linkerschouder.

De achterkant van de medaille is minstens zo interessant. Daar staat namelijk de naam van de winnaar, de datum 12 mei en het jaar, waarin de medaille is toegekend. In de rand staat in het Latijn de tekst gegraveerd: ‘Provera misericordia et cara humanitate per ennis decor universalis.’ Vertaald betekent dat: ‘Een duurzaam en universeel eerbewijs voor waarachtige barmhartigheid en menslievende zorg’. Bij de medaille hoort een oorkonde in een koker. Later kwam daar standaard een ingelijst portret van Florence bij. Tegenwoordig krijgt de winnaar ook een fotoboek met een fotoreportage van de uitreiking

De medaille kan sinds 1921 ook postuum worden uitgereikt, wat in Nederland tot nu toe een keer is gebeurd. Zo ontving wijkverpleegkundige M. A. A. (Rie) Bloem (1912-1944) de medaille postuum in 1947.

Bronnen en literatuur

• • • • • • • De mens achter de medaille. 100 jaar Rode Kruis-onderscheidingen (Uitgave NRK, 2014)
            • Nederlandse draagsters van de Florence Nightingale Medal van het Internationale Rode Kruis (E.H. Müller)
            • Archief van het Nederlandsche Rode Kruis (Nationaal Archief, toegang 2)
            • De Florence Nightingale Medaille (J. H. Prinsenberg, 1985)
            • Handbook of the International Red Cross and Red Crescent Movement (Fourteenth Edition, 2008)