15 draagsters Florence Nightingale Medaille

Op deze foto staan 15 vrouwen, die een ding gemeen hebben: ze hebben allemaal de Florence Nightingale medaille ontvangen. Voor de geschiedenis van de verpleegkunde is het belangrijk dat we weten wie deze vrouwen zijn. Waarom hebben ze deze prestigieuze medaille ontvangen? Het geeft ons een beeld van de individuele bijdrage van verpleegkundigen aan de ontwikkeling van het beroep. Wat hebben ze gedaan dat maakte dat ze deze grote eer te beurt viel? Want als je de Florence Nightingale Medaille opgespeld krijgt dan ben je niet zomaar een verpleegkundige. Nee, dan heb je echt iets betekend. Dan ben je een dappere dame!

Tussen 1935 en 2009 hebben 15 vrouwen deze medaille gehad. De meeste van hen waren gediplomeerd verpleegkundige, een enkeling was Rode Kruis helpster of vrijwilligster. Sommigen van hen hebben daadwerkelijk in de vuurlinie gestaan, anderen hebben meer achter de schermen hun sporen verdiend. Een van de 15 dames, Rie Bloem, heeft de medaille postuum gekregen. De meeste dames vonden dat ze echt niets bijzonders hadden gedaan, gewoon hun werk. Wat hen betreft was een medaille niet nodig. Een kandidate heeft met redenen omkleed de medaille geweigerd. Het hadden dus 16 winnaressen kunnen zijn.

Interessant is ook de vraag waarom de Florence Nightingale Medaille überhaupt in het leven is geroepen, wie dat heeft gedaan en waarom. En hoe zag de medaille er uit en hoe ging de voordracht? Wie reikte de medaille uit en hoe zag zo’n feestelijke bijeenkomst eruit? Belangrijke vragen, die allemaal aandacht krijgen. Maar vooral de context waarin de dames de medaille kregen, zal in de komende bulletins centraal staan.

De zes blogs voorzien van literatuur in dit verpleegkundig-historisch bulletin zijn:

1. Inleiding. De 15 Nederlandse draagsters van de Florence Nightingale Medaille
2. Het Nederlandse Rode Kruis
3. De Florence Nightingale Medaille
4. Oorlogszusters
5. Ailke Westerhof, de eerste dappere dame
6. Adrie Schipper de tweede dappere dame

In het voorliggende bulletin maak ik een begin met de ontrafeling van de levens van de eerste twee ‘dappere dames’. In de volgende bulletins komen de andere 13 draagsters aan bod, zodat we uiteindelijk een goed beeld krijgen van de verdiensten van deze 15 dappere dames. Nu staan Ailke Westerhof en Adrie Schipper centraal. Ailke kreeg de medaille in 1935, Adrie in 1937. Twee rasechte oorlogszusters op wie we buitengewoon trots mogen zijn. Leer ze hier kennen!

Tenslotte, in het ‘Handbook of the International Red Cross and Red Crescent Movement’ (Fourteenth Edition, 2008) wordt de medaille officieel de Florence Nightingale Medal genoemd. Ik kies ervoor om de Nederlandse vertaling te gebruiken.